Türkiye'nin Tarihi Dini Binaları ( Cami, Manastır ve Kilise )

Mor Gabriel Manastırı, Süryanilerin merkezi olarak bilinen Turabdin bölgesinde, Mardin’in Midyat ilçesinden güneydoğu istikametinde, 23 km mesafede bulunan Mor Gabriel Manastırı, 1600 yıllık tarihiyle en eski manastırdan biri. İkinci Kudüs olarak kabul edilen Manastır, tarihi süreç içerisinde Deyrulumur - Rahiplerin Meskeni gibi farklı isimlerle de anılıyor. Bugün kullanılan Mor Gabriel ismi 7. yüzyılda yaşamış ve azizlik mertebesine yükselmiş, yönetimi ile manastırın gelişmesinde büyük rol oynamış olan Turabdin Metropoliti Mor Gabriel’den geliyor.397 yılında Mor Şmuel ve Mor Şemun tarafından kurulan Manastır, Roma imparatorlarının bağışları ve katkılarıyla yüzyıllar içerisinde hep gelişmiş.7. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar Turabdin Metropolitlik merkezi olmuş. Manastırın 5. ve 6. yüzyıldan kalan eşsiz yapıları, Bizans dönemi mozaikleri, kubbeleri, kapılarıyla büyük bir tarihi öneme sahip olan manastır, Midyat kesme taşlarından yapılmış. Bizans dönemi mozaikleri, kubbeleri ile gerçekten tek kelimeyle muhteşem.

Tigran Honents Surp (Aziz) Krikor Kilisesi, Ani, Kars “Ben Tanrı’nın kulu, Honents ailesinden Tigran, İS 1215 yılında, efendilerimin ve çocuklarının uzun ömürlerine, kayalıkların kenarında ve çalılıktan geçilmeyen bu yerde, Aziz Krikor’a adadığım bu manastırı yaptırdım ve onu sahiplerinden helal servetimle satın aldım ve büyük zahmet ve masraf ile ona her yandan savunma sağladım. Bu kiliseyi Aziz Krikor Lusavoriç adına yaptırdım ve onu birçok süs ile güzelleştirdim.” Bu dönemde Ani, Gürcü himayesi altında ve kilise, Gürcü Ortodoks Kilisesi’ne vakfedilmiş. Kilisenin fresklerinin de Gürcü ustalar tarafından yapıldığı düşünülüyor. Kars gezisi sırasında Harabelerini gezerken çok etkilendiğim bir kilise.

231 yıllık İshak Paşa Sarayı'nın camii, Ağrı Doğubayazıt’a 5 km uzaklıkta sarp kayaların üzerinde inşa edilmiş Osmanlı İmparatorluğu döneminin İstanbul Topkapı Sarayı' ndan sonra 18. yüzyıl en etkileyici mimari örneklerinden biri olan İshak Paşa Sarayı'nın bünyesinde yer alan aynı adlı cami, yaklaşık bir asır sonra yeniden ibadete açılmış. Türkistan, Selçuklu ve Osmanlı mimarisini özellikleri bir arada taşıyan sarayın tam 116 odası var. Lale devrinde yapılmış olana saray ve külliye 1784 yılında tamamlanmış. Yapımı yaklaşık yüzyıl sürmüş.